Bugünlerde çelik denince aklımıza gelen ilk şeyin ‘inşaatlar’ olmaya başladığını söyleyebiliriz. Aynı zamanda şehir merkezlerindeki aşırı yapılaşmanın ve insan faaliyetleri sonucunda meydana gelen kentsel ısı adalarının da insan sağlığı ve çevre üzerindeki etkileri de bir süredir tartışma konusu olmuş durumda.

Peki ya bambaşka bir konuya atlayıp uzun yıllardır günlük yaşamımızın bir parçası olan kağıttan bahsedecek olursak gözümüzde ne canlanır? Basit bir dosya kağıdı yada bir gazete. Kağıdın bize ve çevremize verdiği zararlar nelerdir diye düşünürsek çeliğin sebep olduğu gibi güncel sorunlar bulmamız daha zor olabilir belki sadece ormansızlaşma akıllara gelen ilk konu olur. Ancak yine de kağıdın ve çeliğin çevreye verdiği etkiyi karşılaştırırken ‘tabii ki çelik daha fazla zarar veriyordur.’ diye düşünmek çok da garip olmaz. Aslında bu durum 1 kg kağıt mı daha ağırdır 1 kg çelik mi sorusuna benziyor. Çelik denince gözümüzde canlanan görüntü ağır, sert bir cisimken kağıt denince hafif bir yaprak geliyor akla. Bu durumdan çıkarılan sonuç da genelde şu oluyor; çelik kağıttan daha zararlıdır.

Bu konuda bir karara varabilmek amacıyla Türkiye’de üretilmiş 1 kg çelik ile 1 kg kağıdın  çevresel etkilerini karşılaştırabileceğim bir Life Cycle Impact Assessment(LCIA) çalışması yaptım ve elde ettiğim sonuçlar beni şaşırttı. Grafikte de görülebileceği üzere bu iki ürünün üretim aşamalarında yaptığı çevresel etki farklı parametreler için değişkenlik gösteriyor olsa da çoğunluğa bakıldığında kağıdın ekosisteme verdiği zarar çeliğinkine göre daha fazla.

Bu çalışmanın varacağı sonuçlardan biri etkisinin küçük olduğunu düşündüğümüz şeylerin aslında daha büyük etkilerinin olabileceği olmakla birlikte bu iki ürün çok farklı kategorilerdedir. Ancak şu söylenebilir ki; bu sonuçlar, günlük yaşantımızda, işte, evde kullandığmız kağıtların üretildikleri fabrikalardan çıkana kadar çevremize ve bize nasıl etkileri olabileceğini ve belki de alışkanlıklarımızdaki küçük değişikliklerin ve tutumlulukların geleceğe yönelik sonuçlarını anlamamıza yardımcı olacaktır.

İki farklı ürünün çevresel etkileri birçok parametreye bağlıdır, dolayısıyla ancak ürünlerin yaşam döngüsü analizlerinin yapılması bizi algıda yanılmalardan uzaklaştırıp daha bilimsel sonuçlara ulaştırabilir.

* İkincil veriler için Ecoinvent veritabanı, yerel veriler için Metsims Sustainability Consulting tarafından geliştirilen ve Sürdürülebilir Üretim Ar-Ge ve Tasarım Merkezi (SÜRATAM)  tarafından finanse edilen Türkiye Yaşam Döngüsü Veritabanı (TLCID),  SimaPro LCA yazılımı kullanılmıştır.

Bianca Barsanoğulları | Metsims Sustainability Consulting – Intern